بررسی تأثیر برنامه مشاوره مامایی بر میزان اختلال استرس پس از زایمان تروماتیک در زنان نخست زا

با توجه به اثرات سوء تجربه تروما طی زایمان و اختلال استرس پس از آن بر زندگی مادر در دوران پس از زایمان و همچنین ایجاد اختلال در روابط مادر و کودک و ارتباط با همسر و با توجه به اینکه مشاوره پس از زایمان از دیدگاه کنفدراسیون بین المللی مامایی سال 2005 از وظایف اصلی ماما به شمار می آید و در اصول مدل مراقبت مامایی ارائه مشاوره به مادران در دوران پس از زایمان به عنوان یک اصل مهم لحاظ گردیده است اهمیت شناسایی راهکارهای عملی نظیر مشاوره در پیشگیری یا کاهش اختلالات روانی پس از زایمان ضروری به نظر رسید. بنابراین پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر برنامه مشاوره مامایی بر میزان اختلال استرس پس از زایمان تروماتیک در زنان نخست زای شهر آباده در سال 1387انجام گرفت. در یک کار آزمایی بالینی تصادفی ، از تعداد 324 زن باردار در اواخر سه ماهه سوم مراجعه کننده به سه کلینیک مراقبت های دوران بارداری و بیمارستان امام خمینی (ره) که معیار ورود به پژوهش را دارا بودند ، 180 نفر طبق معیار dsm-iv زایمان تروماتیک را تجربه کردند که به روش تصادفی در دو گروه مداخله (90=n) و کنترل (90=n) قرار گرفتند. ابزار گردآوری اطلاعات شامل چک لیست سوالات دموگرافیک، سوابق مامایی و معیارهای ورود و خروج به مطالعه، پرسشنامه افسردگی پس از زایمان ادینبورگ (edinburgh postnatal depression scale = epds ) ، پرسشنامه افسردگی ، اضطراب و استرس -21 ( depression anxiety and stress scale 21 = dass21 ) و پرسشنامه حمایت اجتماعی مادری (maternity social support scale = msss ) بود. گروه مداخله تحت برنامه مشاوره ماماییmidwifery counseling program) ) قرار گرفتند و گروه کنترل فقط مراقبتهای معمول پس از زایمان را دریافت نمودند . برنامه مشاوره مامایی طی دو جلسه به صورت یک جلسه مشاوره انفرادی (face-to-face ) به مدت 40-60 دقیقه طی 72 ساعت اول پس از زایمان در بخش مراقبتهای پس از زایمان و مجدداً پس از تکمیل پرسشنامه های dass- 21و msss از طریق تماس تلفنی 6-4 هفته پس از زایمان توسط مامای پژوهشگر به گروه مداخله ارائه شد. هر دو گروه 6- 4 هفته و سه ماه پس از زایمان پیگیری و نتایج مقایسه شدند . تجزیه و تحلیل داده ها از طریق نرم افزار spssو آمار توصیفی و استنباطی انجام گردید. واحدهای پژوهش در هر دو گروه از نظر سن ، سطح تحصیلات ، وضعیت شغلی و اقتصادی و عوارض دوران بارداری همگن شده و به لحاظ سطح حمایت اجتماعی مادری ،میانگین نمره استرس ، اضطراب و افسردگی پیش از مداخله تفاوت آماری معنا داری با هم نداشتند (p>0.05). پس از مداخله و در پیگیری دو نوبته، بین میانگین نمرات استرس، اضطراب و افسردگی 6-4 هفته پس از زایمان (p=0.001) و 3 ماه پس از زایمان (p=0.001) بین دو گروه مداخله و کنترل، تفاوت آماری معنا داری مشاهده شد. یافته های این پژوهش موید آن است که اجرای مشاوره برنامه ای توسط ماما می تواند اثرات قابل توجهی بر کاهش میزان اختلال استرس زنان پس از زایمان تروماتیک داشته باشد . در این پژوهش برنامه مشاوره توسط پژوهشگر تدوین و اجرا شد لذا استفاده از این شیوه نوین مراقبتی درکلیه واحدهای زایمانی و مراکز بهداشتی درمانی توصیه می گردد .